Wat is het werkgeheugen?
Het werkgeheugen is het vermogen om informatie waarmee je werkt goed vast te houden in je hoofd. Dus kort informatie onthouden en verwerken.
Werkgeheugen is daarom belangrijk voor het leren op school.
Wetenschappelijk onderzoek
Zoals al eerder benoemd is het werkgeheugen belangrijk voor leren op school. Is dit iets dat al bij de geboorte vaststaat? Zeer zeker niet, werkgeheugen kun je trainen en daardoor kan ook het IQ stijgen. Wetenschappelijk onderzoek heeft dit aangetoond (Torkel Klingberg, Stockholm). De moeite waard dus om er wat extra aandacht aan te besteden.
Waar gebruiken we ons werkgeheugen voor?
Dit hebben we onder andere nodig bij:
- Instructies
- Rekenen
- Lezen en tekstbegrip
- Concentreren
Best een imposant lijstje dus!
Het werkgeheugen en instructie.
Een voorbeeld van hoe het werkgeheugen werkt bij instructie:
- We stoppen met lezen, doe je boek maar dicht
- Leg je boek in je kastje
- Haal het rekenboek uit de kastje
- Leg het rekenboek klaar op je tafel
- Pak je jas
- Ga in de rij staan
Wat gebeurt er?
De kinderen krijgen 6 opdrachten. Grote kans dat het kind alleen de laatste twee opdrachten onthoudt en uitvoert. Hij pakt keurig zijn jas en gaat in de rij staan.
Onwil?
Nee, dit is geen onwil! De eerste opdrachten zijn namelijk al verdwenen uit het werkgeheugen. Een zesjarige kan gemiddeld twee opdrachten onthouden. Zijn werkgeheugen is volop in ontwikkeling. We verwachten dus vaak teveel!
Het werkgeheugen in de thuissituatie
Het kan gebeuren dat je tegen je zoon van 6 jaar zegt: Je gaat douchen en je tanden poetsen en doet daarna je pyjama aan.`
Drie opdrachten achter elkaar terwijl hij er maar twee tegelijk kan onthouden. Je zoon komt waarschijnlijk in zijn pyjama met schone tanden naar beneden en is vergeten dat hij ook nog moest douchen. Geen onwil dus, maar een werkgeheugen dat nog niet zo veel opdrachten aankan.
Het werkgeheugen en rekenen
In het werkgeheugen wordt informatie teruggeplaatst uit het langetermijngeheugen om daarna te gebruiken bij een rekenbewerking. De term `werkgeheugen` is dus letterlijk te nemen. Om sommen te kunnen maken, moet informatie tijdelijk opgeslagen worden, totdat de opdracht voltooid is.
Getallen waarmee je rekent moet je in het werkgeheugen zien vast te houden. De getallen mogen niet ontglippen want dan mislukt de berekening. Daarom kan het helpend zijn om tussendoor aantekeningen te maken.
Een voorbeeld van rekenen met tientaloverschrijding
Als voorbeeld nemen we de som 8+5=? Deze som gaat over de tien (de uitkomst is hoger dan 10). Het kind `parkeert` 8 in het werkgeheugen. Daarna zal het kind de 5 splitsen in 2 en 3. Want bij de vriendjes van 10 maakt 8+2=10. De splitsing van 2 en 3 `parkeert` het kind dus ook in het werkgeheugen. Dan gaat het kind rekenen met de `geparkeerde` getallen 8 + 2 = 10. De 2 stond er nog, dus 10 + 2 = 12. Een kind moet dus teruggrijpen op de al geleerde vriendjes van 10, en ook de splitsingen van 5 en deze “parkeren” en toepassen. Je ziet dat hier een groot beroep op het geheugen wordt gedaan.
Het werkgeheugen en technisch- en begrijpend lezen
Uit onderzoek is bekend dat tekst letterlijke wordt opgeslagen in het werkgeheugen, totdat de betekenis is begrepen. De betekenis van de zin wordt opgeslagen in het langetermijngeheugen. Daardoor is er weer ruimte voor een nieuwe zin in het geheugen. Het werkgeheugen zit dus al snel “vol”. Daarom is automatiseren zeer belangrijk.
Oogbewegingen bij lezen
De ogen maken tijdens lezen oogsprongen. De ogen fixeren kort op een woord van de regel en springen dan naar een volgend woord. We noemen deze oogsprongen saccades. Soms werkt dit niet goed en moet een kind geholpen worden met oogoefeningen of een prisma bril. Er kan sprake zijn van fixatie disparatie.
De ogen nemen alleen informatie op bij het fixeren en vrijwel niet tijdens saccades (oogsprongen). Deze informatie wordt verwerkt in het werkgeheugen.
Het kind leest een zin. Terwijl het kind leest, maken de ogen sprongen. Aan het eind van de zin komt pas het tekstbegrip, dan begrijpt het kind wat er in de zin staat.
Een kind kan niet goed onthouden wat het leest. Dit uit zich in een zwak werkgeheugen. Maar liefst 80% van de leerproblemen kunnen door problemen met oogbewegingen veroorzaakt worden. De moeite waard om dit uit te sluiten, kijk naar een Fon aangesloten visueel screener of trainer om dit uit te sluiten.
Het werkgeheugen en concentratie
Het kan zijn dat gesproken taal slecht vastgehouden wordt in het werkgeheugen. Met name bij onze beelddenkers. De auditieve leeringang is zwak bij beelddenkers. Dit geeft problemen met het volgen en onthouden van mondelinge uitleg van lesstof. Beelddenkers kunnen gesproken taal niet lang vasthouden. Dit uit zich in het niet begrijpen van de lesstof. We zien dan een zwakke concentratie en denken dat de leerling niet oplet.
Wat kan helpen is een stappenplan op tafel plakken. Het Meichenbaum stappenplan helpt een kind bij zijn werk. Ze zijn verkrijgbaar via klaslokaal.nu . Klik op het dikgedrukte woord voor meer informatie.
Het werkgeheugen is essentieel bij leren
Het geheugen vormt dus het centrale deel van het leerproces en is het deel waar we spelen met herinneringen en beelden uit het langetermijngeheugen.
Hoeveel items kan het werkgeheugen gemiddeld aan?
Een volwassenen kan gemiddeld 7 items in de gewone volgorde onthouden voor 20 seconden. Als je het omdraait en dus van achter naar voren onthouden, dan kan een volwassenen gemiddeld vier of vijf items onthouden.
Werkgeheugen en clusteren
Tip: Als we clusteren kun je meer onthouden.
Onthoud dit telefoonnummer maar eens: 06 3 7 8 1 6 9 90… dat is lastiger dan: 06 37 81 69 90.
Ook kan het wel helpen om de VVV methode toe te passen. VVV methode hoor ik je denken. Visualiseren, Vergekken en Verbinden. Deze methode helpt je te clusteren en dus om te onthouden. Kijk hier voor een leuk filmpje over deze methode.
Het werkgeheugen en hoogbegaafdheid
Een hoogbegaafd kind heeft vaak een goed ontwikkeld werkgeheugen. Dit kan echter ook zijn werktempo vertragen door de hoeveelheid keuzemogelijkheden en een kind deze keuzes één voor ‘één `afloopt`.
Een leerprobleem hoeft geen werkgeheugen probleem te zijn
Kijk bij problemen ook naar:
Cognitieve leerstijl (Beelddenken of Taaldenken)
Kunnen we het werkgeheugen verbeteren?
Ja zeker, lees hier tips en een oefening die je zo kunt inzetten.
Eenvoudige kaartspellen zoals Uno, kwartet, memory en pesten kunnen het werkgeheugen op twee manieren verbeteren. Je kind moet de regels van het spel in het achterhoofd houden. Maar een kind moet ook onthouden welke kaarten hij heeft en welke reeds door anderen zijn gespeeld.
De oefening kan zowel klassikaal worden gedaan op school als in de thuissituatie met de ouders.
Oefening: ik ga op vakantie en neem mee
Ik ga op vakantie en neem mee:
1e persoon zegt tandenborstel
2e persoon zegt tandenborstel- onderbroek
3e persoon zegt tandenborstel- onderbroek- koffer enz.
Dit spel kan ook met gebaren gespeeld worden. Bijvoorbeeld: Persoon 1 zwaait, persoon 2 stampt met zijn voet op de grond, persoon 3 klapt in zijn handen enz.
Wil je meer weten over dit onderwerp? Het boek “De invloed van het werkgeheugen” is een heel praktisch toepasbaar boek.
Klik op de naam van het boek voor informatie en verkoopadressen.
Dit blog bevat affiliate
